Voor Prima Onderwijs van EDG Media sprak ik Jelle Jolles, hoogleraar neuropsychologie, over hoe het onderwijs beter kan aansluiten op het kinderbrein.
Labels plakken
Dankzij Jolles’ onderzoek is één van de belangrijkste ontdekkingen van de afgelopen twee decennia dat de hersenen pas ruim na het twintigste levensjaar helemaal volgroeid zijn. Zo weten we nu dat de prefrontale cortex – die onder andere belangrijk is voor plannen, keuzes maken en empathie – pas na het twintigste jaar is uitontwikkeld. Tot die tijd zouden ouders en leerkrachten de ‘externe frontaalkwab’ moeten zijn voor de kinderen die ze onder hun hoede hebben.
Hoewel de volgorde waarin delen van het brein rijpen bij iedereen min of meer hetzelfde is, bestaan er grote individuele verschillen in het tempo waarin dat gebeurt. De ontwikkeling is bovendien niet altijd vloeiend. Jolles: “De ontwikkelingssprong van kinderen en tieners heeft te maken met de natuurlijke ontwikkeling. Soms ontwikkelt een kind zich een tijdlang minder snel. Er kan dan een verschil ontstaan tussen de ontwikkelingsfase van het kind en de eisen die de omgeving stelt. De opvoeding door ouders en structuur en inspiratie door school en leerkracht moet het kind in dit soort fasen aanpakken en zorgen dat de eisen gedoseerd zijn. Dus niet zó groot dat het kind ze – in die periode – niet aankan.”
Zo blijkt dat er grote verschillen zijn tussen kinderen, ook al hebben ze dezelfde leeftijd of komen ze uit hetzelfde gezin. Sommige breinen maken een snelle start en stagneren daarna, andere komen wat trager op gang om daarna een sprintje te trekken. Logischerwijs sluit het onderwijs dan ook niet goed aan bij de individuele hersenontwikkeling. Die verschillen in rijping maken ook dat het belangrijk is om nooit een label te gebruiken: als een kind nu niet goed meekomt of ADD heeft, kan dat over een paar jaar heel anders zijn. Want hoewel de aanleg van het brein vastligt in de genen, bepalen omgevingsinvloeden de ontwikkeling van de hersenen.
